گیمیفیکیشن ، بازی سازی یا بازی آفرینی یکی از زیرمجموعه‌های دانش طراحی برای تغییر رفتار است که در سال‌های اخیر بسیار موردتوجه قرار گرفته‌است.
ما در زندگی روزمره خود بارها و بارها از مفهوم گیمیفیکیشن استفاده می‌کنیم.
برای مثال به ما یک بروشور داده میشود که با همراه داشتن آن هنگام مراجعه به یک رستوران می‌توانیم تخفیف بگیریم. این ساده‌ترین نوع استفاده از بازی سازی است.
آموختن مفاهیم گیمیفیکیشن برای آن دسته از صاحبان کسب و کار که می‌خواهند ذهن مشتری را درگیر کنند می‌تواند بسیار مفید و جذاب باشد.
در این مقاله از پین استارتاپ به معرفی مفهوم گیمیفیشن و کاربرد آن در کسب و کار می‌پردازیم.
گیمیفیکیشن چیست؟
گیمیفیکیشن (gamification) یا بازی سازی را می‌توان هنر استفاده از ابزارها و مکانیزم‌های بازی در فضاهایی تعریف کرد که برای بازی طراحی نشده‌اند.
به دلیل عدم آشنایی اکثر افراد با گیمیفیکشین و تاریخچه آن در ایران، برخی به اشتباه گیمیفیکشن را زیرمجموعه‌ای از فناوری اطلاعات می‌دانند و تصور می‌کنندکه ارتباط بسیار نزدیکی با تکنولوژی دارد.
البته گیمیفیکیشن از فناوری اطلاعات استفاده می‌کند و حتی بسیاری از کارهای عملیاتی آن برعهده متخصصان حوزه IT است.
اما مفاهیم اصلی و بنیادی گیمیفیکشین ریشه در علوم رفتاری و روانشناسی دارد.
نمونه‌هایی از گیمیفیکیشن در زندگی روزمره
گیمیفیکیشن در هر دو فضای فیزیکی و دیجیتال مورداستفاده قرار می‌گیرد، اما مشهورترین نمونه‌های آن مربوط به فضای دیجیتال است.
موفق‌ترین نمونه‌های استفاده از گیمیفیکیشن تا امروز مربوط به شبکه‌های اجتماعی، حوزه سلامت، آموزش و کسب و کار بوده‌است.
به دو نمونه از موارد استفاده از گیمیفیکیشن در زندگی روزمره توجه کنید:
۱) کارت عضویت و تخفیف خرید مکرر
شما به یک کافی شاپ می‌روید و پس از پرداخت صورت حساب کارتی را دریافت می‌کنید که پس از ۱۰ بار استفاده از آن می‌توانید یک بار به رایگان از آن کافی شاپ استفاده کنید.
آیا دفعه بعد که قصد رفتن به یک کافی شاپ را دارید آن را انتخاب خواهید کرد؟
۲) شبکه‌های اجتماعی
زمانی که پستی را در اینستاگرام منتشر می‌کنید دوباره و دوباره برای مشاهده تعداد لایک‌ها و کامنت‌ها به اکانت خود سر می‌زنید یا در برخی دیگر از شبکه‌های اجتماعی مانند توییتر و فیسبوک انتظار دارید که سایر کاربران پست‌های شما را به اشتراک بگذارند.
بررسی‌ها نشان داده که اکثر افراد در شبکه‌های اجتماعی بیشتر به دلیل پیگیری نتایج و اثرات محتوای منتشر شده به اکانت خود سر می‌زنند تا برای انتشار محتوا.
دلیل ترویج استفاده از برنامه‌هایی که تعداد فالورهای کاهش یافته یا افزایش یافته را گزارش می‌دهند می‌تواند میل به همین بازی باشد.
همچنین بخوانید! ابزارها و تاکتیک‌های دیجیتال مارکتینگ
تعاریف گیمیفیکیشن
واژه گیمیفیکیشن نخستین بار در سال ۲۰۰۲ توسط یک مشاور انگلیسی به نام نیک پلینگ مورداستفاده قرار گرفت.
با وجود اینکه مفهوم گیمیفیکیشن در سال‌های اخیر به شدت رواج یافته اما همچنان برای تعریف آن اتفاق نظر وجود ندارد. در ادامه به چند نمونه از تعاریف گیمیفیکیشن اشاره خواهیم کرد.
- تعریف گیمیفیکیشن که توسط مؤسسه گارتنر ارائه شده‌است به شرح زیر است:
گیمیفیکیشن به معنی استفاده از ابزارها و مکانیزم‌های بازی به منظور درگیر کردن افراد در کسب و کارها و در خارج از فضای بازی است. از گیمیفیکیشن به منظور تغییر رفتار افراد در جهت کسب منافع تجاری نیز استفاده میشود
۲٫ برایان بورک، معاون تحقیقات شرکت گارتنر، گیمیفیکیشن را به صورت زیر تعریف می‌کند:
گیمیفیکیشن استفاده از ابزارها و مکانیزم‌های بازی و اصول طراحی تجربه در جهت درگیرکردن دیجیتالی افراد به منظور دستیابی به اهدافشان است.
تعاریف گیمیفیکیشن
گیب زیکرمن گیمیفیکیشن را به صورت زیر تعریف می‌کند:
استفاده از تفکر بازی محور و ابزارها و مکانیزم‌های بازی برای درگیر کردن کاربران و حل مسائل و چالش‌ها.
تعریف دیگری نیز به شرح زیر توسط سباستین دیتردینگ از گیمیفیکیشن ارائه شده که در بیشتر منابع به آن اشاره میشود:
گیمیفیکیشن به معنی استفاده از المان‌های طراحی بازی در فضاهایی است که از جنس بازی نیستند.
همچنین بخوانید! چگونه بوم دیجیتال مارکتینگ بنویسیم؟
بازی
تعاریف متعددی برای گیمیفیکیشن یا بازی سازی وجود دارد که همه آن‌ها به مفهوم بازی وابسته‌اند. آشنایی با مفهوم بازی و ریشه آن در گیمیفیکیشن ضروری است.
تاریخچه بازی
نخستین مستندات تاریخی درمورد طراحی بازی به ۵۰ قرن پیش و به مصر باستان برمی‌گردد.
تمدن مصر و تمدن‌های مجاور آن از رفاه نسبتاً بالایی برخوردار بودند و زمانی را صرف انجام کارهای تجملی می‌کردندکه با امرار معاش مرتبط نبود.
انجام این کارها صرفاً موجب تفریح و لذت می‌شد و تجربه‌های شیرین و خاطره انگیزی را برای مردم به ارمغان می‌آورد.
پیچیدگی‌های بازی در دوران مصر باستان نشان می‌دهد که هدف بازی‌هایی که توسط آن‌ها طراحی می‌شده فراتر از یک سرگرمی ساده مثل بازی گل یا پوچ بوده‌است.
جالب است بدانید که قدیمی‌ترین شطرنج‌های پیداشده در دنیا متعلق به ۲۵ قرن بعد از طراحی بازی senet توسط مصریان باستان است.
تفاوت بازی و سرگرمی
داشتن هدف یکی از عواملی است که موجب تمایز بین مفهوم بازی و سرگرمی می‌شوند.
بازی هدفمند است اما سرگرمی می‌تواند هدف مشخصی نداشته باشد، درصورتیکه یک سرگرمی برای رسیدن به هدفی خاص انجام شود به بازی تبدیل میشود. درمورد هدفمند بودن باید به نکات زیر توجه کنید:
- هدفمند بودن به ناظر هم بستگی دارد.
- هدفمند بودن در ذهن فرد تعریف میشود.
- هدفمند بودن یک طیف است و صفر و یک نیست.
همانطورکه می‌دانید بازی انواع مختلفی دارد، برخی از بازی‌ها به صورت انفرادی و بعضی به صورت گروهی انجام می‌شوند.
موفق‌ترین نوع بازی‌ها آن‌هایی هستند که افراد را به رقابت با دیگران وا می‌دارند.
بازی سازی
در گذشته، مردم بخشی از زمان خود را به کار و فعالیت‌های اقتصادی و بخش دیگری را به تفریح و استراحت اختصاص می‌دادند.
با پیشرفته‌تر شدن جوامع، سهم فعالیت اقتصادی وکار به قدری زیاد شد که زمان چندانی برای تفریح و سرگرمی باقی نماند.
اما نیاز انسان به بازی به گونه‌ای بود که نمی‌شد آن را از برنامه روزانه افراد حذف کرد.
شاید به همین دلیل باشدکه افراد زمانی که کار و فعالیت خود را همراه با بازی و سرگرمی انجام می‌دهند اشتیاق بیشتری دارند.
کاربرد گیمیفیکیشن در کسب و کار
متخصصان کسب و کار می‌کوشند تا از نیاز انسان به بازی در جهتی استفاده کنند که موجب افزایش درگیری ذهنی افراد با برند شود، به وفاداری مشتریان بینجامد و به طورکلی به نفع کسب و کارها باشد.
دنیل پینک در کتاب ذهن کامل نو می‌گوید:
متخصصان گیمیفیکیشن در جهان امروز به این نتیجه رسیده‌اند که بازی نه به عنوان بخشی از زندگی، بلکه خود زندگی است.
گیمیفیکیشن زمانی می‌تواند موفق باشد که بازی را در ابتدا در هسته طراحی یک فعالیت در نظر بگیرد و آن را در تمام جنبه‌های یک فعالیت لحاظ کند.
بسیاری از کسب و کارها می‌توانند درکنار تأمین نیازهای مشتریان، در هسته خود دارای هویت بازی باشند و کسب و کار در قالب یک بازی طراحی و پیاده‌سازی شود.
البته نباید یک بازی را به زحمت و صرفاً با کمک عوامل تشویقی مثل مدال و امتیاز در یک فعالیت جای داد.
گیمیفیکیشن در کسب و کار
می‌توان گفت که خلق و توسعه یک کسب و کار در دنیای رقابتی امروز به شدت به تسلط بر مهارت بازی سازی وابسته است. بهتر است به جای آن که به کسب و کاری ارزش آفرین فکر کنیم که در دل خود بازی هم دارد به بازی‌هایی ارزش آفرین بیندیشیم که به یک کسب و کار تبدیل می‌شوند.
سه مرحله برای پیاده سازی گیمیفیکیشن در کسب و کار
- در نظرگرفتن ویژگی‌هایی برای یک بازی
- تعبیه این ویژگی‌ها و مکانیزم‌ها در کسب و کار
- بررسی اثربخشی مکانیزم‌های مورداستفاده در درگیرکردن ذهن مشتریان و روش‌های افزایش آن
شناخت انگیزاننده‌های انسان در طراحی گیمیفیکیشن
هدف اصلی گیمیفیکیشن تغییر رفتار انسان‌ها و درگیرکردن ذهن آن‌ها است. برای تغییر هر رفتاری به یک انگیزه و انگیزاننده نیاز است.
می‌توان گفت که گیمیفیکیشن به معنی مهارت در طراحی و پیاده سازی سیستمی ساختاریافته بر مبنای روانشناسی است که انگیزه انسان را در راستای یک هدف از پیش تعیین‌شده به‌کار می‌گیرد.
مدل‌های انگیزش متفاوتی برای طراحی گیمیفیکیشن وجود دارند و هر یک از این مدل‌ها بخشی از مکانیزم‌های پیچیده انگیزش انسان را نشان داده و به آن می‌پردازند.
برخی از نظریه‌های انگیزش پرکاربرد که در تحلیل و طراحی گیمیفیکیشن مورداستفاده قرار می‌گیرند عبارتند از: هرم مزلو، کارهای اسکینر، روانشناسی رفتارگرا، مباحث مربوط به انگیزاننده‌های درونی و بیرونی
همچنین بخوانید: روش های سرمایه گذاری در استارت آپ ها
Engagement چیست؟
تاکنون برایتان پیش‌آمده که بخواهید فقط چند سطر اول از یک مقاله را بخوانید و پس از مدتی متوجه شوید که تمام آن را خوانده‌اید؟
یا این را تجربه کرده‌اید که از میان فروشگاه‌های مختلف در اطراف محل زندگی‌تان همیشه به یک فروشگاه خاص می‌روید و حتی حاضر نیستید بقیه را امتحان کنید؟
آیا ممکن است بدون نیاز به خرید محصولی به یک فروشگاه رفته باشید و سپس خرید کرده باشید؟
این‌ها مثال‌هایی هستند که با عنوان درگیرشدن یا Engagement از آن‌ها یاد میشود.
Engagement در حوزه‌های مختلفی از جمله بازاریابی، تبلیغات، مدیریت ارتباط با مشتری، دیجیتال مارکتینگ و گیمیفیکیشن کاربرد دارد.
باید توجه کرد که یکی از اهداف اصلی گیمیفیکیشن افزایش میزان Engagement مشتری یا مخاطب با کسب و کار یا برند است.
همچنین بخوانید: ترفند ها و تکنیک های فنی در سئو ( Technical seo )
معادل فارسی gamification کدام است؟
در زبان فارسی، از واژه‌های مختلفی برای ترجمه گیمیفیکیشن استفاده شده‌است که عبارتند از:
بازی وار سازی، بازی نمایی، بازی گرایی در کسب و کار، بازی نگری، بازی کاری
برخی از افراد به‌ویژه در حوزه تکنولوژی اصطلاح بازی کاری یا بازی وار سازی را ترجیح می‌دهند اما برخی دیگر اصرار دارند که معادل فارسی برای این کلمه وجود ندارد و صرفاً باید از لغت گیمیفیکیشن استفاده شود.
واژه‌هایی مثل بازی کاری یا بازی وار سازی این پیام را به مخاطب می‌رسانند که آنچه ایجاد میشود بازی نیست بلکه بازی واره و درواقع شبیه ساختن یک فعالیت به بازی است.
اما با توجه به مفاهیم و تعاریف گیمیفیکیشن این واژه‌ها چندان مناسب به نظر نمی‌رسند و بهترین معادل‌های فارسی برای آن بازی سازی یا بازی آفرینی خواهد بود.
گیمیفیکیشین در آینده
بازی سازان در سال‌های اخیر متخصصانی در زمینه‌های گرافیک کامپیوتری، داستان سازی، مدل‌سازی ۳ بعدی و… بوده‌اند که صرفاً موجبات سرگرمی ما را فراهم می‌آوردند.
اما بازی سازان آینده روانشناسانی هستند که سعی دارند رقابت‌های مجازی بر سر اعداد و رتبه و سابقه را به بخشی از زندگی انسان‌ها تبدیل کنند.
منبع : پین استارتاپ
